ปลูกต้นไม้ บนดาดฟ้า

สวนดาดฟ้าคือะไร? สวนดาดฟ้า (Green Roof) คือการปลูกต้นไม้บนบริเวณพื้นที่หลังคา ดาดฟ้า หรือพื้นที่ระเบียง โดยมีระบบที่สามารถรองรับชั้นดินและต้นไม้ รวมถึงการช่วยกักเก็บและระบายน้ำอย่างเหมาะสม เพื่อให้ต้นไม้เจริญเติบโตอย่างสมบูรณ์

การเตรียมพื้นที่สำหรับสวนดาดฟ้า

ในการเตรียมพื้นที่สำหรับสวนดาดฟ้า สิ่งสำคัญที่ควรคำนึงถึงมีดังนี้:

พื้นที่ดาดฟ้าและการรับน้ำหนักโครงสร้าง

ในการทำสวนดาดฟ้า โครงสร้างจำเป็นต้องมีการคำนวณการรับน้ำหนักที่เพียงต่อต่อระบบสวนดาดฟ้า ซึ่งปกติระบบสวนดาดฟ้าจะมีด้วยกัน 2 แบบ ได้แก่ ระบบสวนหลังคาเบา (Extensive Green Roof) ระบบนี้จะเน้นการปลูกไม้พุ่มเล็ก หรือไม้คลุมดิน ทำให้ปริมาณดินที่ใช้มีไม่มากนัก ตัวอย่างเช่น ความหนาชั้นดินประมาณ 10 - 30 cm. ขึ้นอยู่กับชนิดพันธุ์ไม้และความเหมาะสมของหน้างาน ตัวน้ำหนักรวมจะอยู่ที่ประมาณ 80-120 kg/sqm. และ ระบบสวนหลังคารับน้ำหนัก (Intensive Green Roof) ระบบนี้จะเน้นการปลูกต้นไม้ชนิดไม้พุ่มสูง หรือไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ โดยปริมาณของดินที่ใช้จะค่อนข้างมาก และหน้างานต้องมีความลึกเพียงพอสำหรับการลงตุ้มต้นไม้ เพื่อให้รากยึดเกาะได้อย่างเหมาะสม โดยน้ำหนักของระบบจะขึ้นอยู่กับชนิดพันธุ์ไม้ที่ใช้ โดยเฉพาะหากเป็นไม้ยืนต้น โครงสร้างหลังคาจะต้องมีความแข็งแรง สามารถรับน้ำหนักได้

การป้องกันน้ำรั่วซึม

ในการทำสวนดาดฟ้า เนื่องจากต้องมีการรดน้ำและมีการกักเก็บน้ำภายในแผ่นวัสดุปลูกต้นไม้ จึงทำให้ต้องคำนึงถึงการป้องกันน้ำรั่วซึม เพราะหากมีระบบกันซึมที่ไม่ได้มาตรฐาน อาจก่อให้เกิดน้ำรั่วซึมในภายหหลัง และอาจต้องรื้อระบบสวนออกทั้งหมดเพื่อแก้ไข ทำให้มีค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นอย่างไม่จำเป็น ดังนั้นระบบกันซึมที่ดีจึงเป็นสิ่งสำคัญ ตัวอย่างระบบกันซึมที่ใช้สำหรับระบบสวนดาดฟ้า ได้แก่ ระบบกันซึมชนิดแผ่น (Waterproofing Membrane) ที่มีความหนาเท่ากันทั่วทั้งแผ่น ทำให้สามารถติดตั้งได้อย่างง่ายดาย มีคุณสมบัติป้องกันน้ำรั่วซึมได้อย่างมีประสิทธิภาพ และนอกจากนี้ ระบบแผ่นกันซึมหลังคายังสามารถกันรากไม้ (Root and Rhizome Resistant) ไม่ให้ชอนไชลงสู่ตัวอาคาร ช่วยปกป้องอาคารเป็นอย่างดี

การใช้ผลิตภัณฑ์แผ่นวัสดุปลูก

แผ่นวัสดุปลูก (Planting Tray) สำหรับสวนหลังคา จะถูกออกแบบมาเพื่อกักเก็บน้ำไว้ส่วนหนึ่ง (Retention) และระบายน้ำส่วนเกินออก (Drainage) เพื่อรักษาความสมดุลของปริมาณน้ำที่เหมาะสมสำหรับต้นไม้ โดยตัวแผ่นวัสดุปลูกจะต้องได้รับมาตรฐานที่เหมาะสม มีความแข็งแรง น้ำหนักเบา และติดตั้งง่าย เพื่อระบบสวนหลังคาที่สมบูรณ์

สำหรับสวนดาดฟ้าเบา (Extensive Green Roof) ตัวแผ่นวัสดุปลูกจะมีขนาดมาตรฐานทั่วไปที่ กว้าง 50 cm. ยาว 50 cm. และสูง 3 cm. ซึ่งความสูงนี้จะเป็นส่วนของจุดรองรับน้ำ (Water Retention) ที่มีลักษณะเป็นหลุมเก็บน้ำบริเวณแผ่นวัสดุปลูก ให้มีการกักเก้บน้ำอย่างเหมาะสม เพื่อชดเชยการระเหยของน้ำที่รวดเร็วเมื่อเจออากาศร้อน รวมถึงช่วยกักเก็บน้ำฝนกรณีฝนตก ทำให้ประหยัดน้ำในการรดน้ำ

สำหรับสวนดาดฟ้ารับน้ำหนัก (Intensive Green Roof) ตัวแผ่นวัสดุปลูก จะเน้นไปที่การระบายน้ำได้ดี (Drainage) เนื่องจากปริมาณดินค่อนข้างมาก เมื่อมีการรดน้ำ หรือมีฝนตก ตัวแผ่นวัสดุปลูกจะทำหน้าที่เป็นตัวเพิ่มช่องว่างระหว่างชั้นดินและชั้นพื้นดาดฟ้า รวมถึงผนัง (กรณีความสูงดินมาก หรือทำ Planter Box) ตัวแผ่นวัสดุปลูกจึงมีลักษณะแบบตะแกรง มีช่องว่างสำหรับระบายน้ำ มีความแข็งแรง สามารถรับน้ำหนักดินและต้นไม้ได้ดี

การติดตั้งระบบน้ำ (Irrigation System)

ระบบน้ำสำหรับสวนดาดฟ้า ส่วนใหญ่นิยมสองระบบหลัก ได้แก่ ระบบสปริงเกอร์ (Sprinkler) และ ระบบน้ำหยด (Drip Irrigation) ทั้งนี้ระบบจะขึ้นอยู่กับพื้นที่หน้างาน ชนิดพันธุ์ไม้ รวมถึงความต้องการปริมาณน้ำในแต่ละพื้นที่ โดยหากมีพื้นที่ปริมาณมาก การรดน้ำจะแบ่งเป็นโซน (Zoning) เพื่อกำหนดวัน-เวลา และปริมาณน้ำที่ต้องการในแต่ละพื้นที่ ตัวอย่างเช่น หากมีพื้นที่ 700 ตรม. อาจแบ่งโซนการรดน้ำเป็น 6-8 โซน เพื่อให้ระบบสวนดาดฟ้ามีน้ำหล่อเลี้ยงต้นไม้อย่างเพียงพอ